Nils Melzer is professor internationaal recht en rapporteur van de Verenigde Naties inzake foltering. Het is in die hoedanigheid dat hij Julian Assange en zijn gezondheidstoestand in de gevangenis opvolgde en rapporteerde. Hij legt de rechtszaak uit op een verhelderende manier, zowel voor ingewijden als niet-ingewijden. In het Frans.
Vooral zijn conclusies raken een teer punt over de uitspraak van de rechter tot niet-uitlevering – een punt dat bij ons weten nog nergens anders gemaakt werd in analyses. Die beslissing is in zijn ogen ook op juridisch vlak de slechtst mogelijke – hoewel de meeste Assange-supporters op 4 januari toch opgelucht waren, tenminste voor twee dagen.
Om te recapituleren: rechter Baraitser geeft in haar vonnis de Amerikanen op alle vlakken gelijk – wat mensenrechten betreft (niet geschonden volgens haar), wat persvrijheid betreft (een enorm precedent voor de bescherming van onafhankelijke journalistiek), enzovoort. Behalve: op basis van de gezondheidstoestand van Assange, en het risico dat hij in een strenge Amerikaanse gevangenis zelfmoord zou plegen, beslist ze tot niet-uitlevering. Twee dagen later beslist ze wél dat Assange opgesloten blijft in Belmarsh, en dit (zo goed als zeker) totdat alle procedures in hoger beroep kunnen doorlopen worden.
Maar wat betekent dat? Dat de VS nu het beroep heeft aangevochten, maar enkel op het domein waar zij niet akkoord mee gaan (dat tegen hun belang ingaat), namelijk “is de gezondheidstoestand van Assange echt zo erg?” (of faket hij vanalles) en “Zijn onze Amerikaanse gevangenissen werkelijk zo deprimerend?” Als ze die zaken kunnen ontkrachten en in beroep een vonnis pro uitlevering kunnen afdwingen, dan hebben ze hun slag volledig thuisgehaald: én de uitlevering van Julian Assange, én een voor hen gunstiger rechtskader voor de uitlevering en vervolging van journalisten en klokkenluiders, ook niet-Amerikaanse staatsburgers (ter herinnering: Assange heeft de Australische nationaliteit).
Gesteld dat de rechter in januari wél een vonnis tot uitlevering had geveld, dan waren Assanges advocaten aan zet om in beroep te gaan, en dan konden alle fundamentele kwesties wel ter sprake komen: is Wikileaks gelijk te stellen met journalistiek of niet? Zijn er bronnen in gevaar gebracht door de publicatie van de documenten? Zijn de misdaden waarvoor Assange aangeklaagd wordt en in de VS zou berecht worden van politieke aard? Is er in de bilaterale (US-UK) en internationale uitleveringsverdragen een grond voor uitlevering van politieke misdrijven? Kan en mag het VK een niet-Amerikaans staatsburger uitleveren aan de VS? Mogen ze een niet-Brits staatsburger zo lang gevangen zonder dat hij tot iets veroordeeld is? Enzovoort (om te waarover het allemaal ging in de rechtszaak vorig jaar, zie onze “samenvatting van het uitleveringsproces“, gebaseerd op de verslaggeving van Craig Murray)
Maar dat betekent dat al die zaken er voor deze beroepsprocedure (waarvan de pleidooien op 27 en 28 oktober gehouden werden) niet relevant waren.