PFOS, deel 3: wat moet er in de parlementaire onderzoekscommissie aan bod komen?

Na deel 1 en deel 2 gaan we in op de vragen die in de parlementaire onderzoekscommissie aan bod moeten komen. Want het is duidelijk dat de berichtgeving over PFOS er sinds de bekendmaking van de onderzoekscommissie erop gericht is om “de vis te verdrinken”. Een massa artikels, interviews, (would be) onderzoeken, etc, die de problematiek ofwel in heel algemene termen beschrijven, ofwel met één of andere interessante “wetenswaardigheid” op de proppen komen, maar die vooral ver wegblijven om concrete verantwoordelijken te zoeken voor de doofpotoperatie. Redacteurs en commentators van de Vlaamse “kwaliteitskranten” (De Standaard, De Morgen, …) gaan er ook al vanuit dat er in de politieke wereld toch geen verantwoordelijken zullen aangeduid worden, in een soort van wishful thinking.

In een democratische rechtstaat moeten we echter het principe verdedigen dat de (Vlaamse) burgers eigenlijk zelf hun stem moeten kunnen laten horen, moeten kunnen eisen wat er wel en niet ter sprake moeten komen in de onderzoekscommissie. Het feit dat er een parlementaire onderzoekscomissie komt, is een belangrijke stap, maar niks garandeert immers dat dat ook geen operatie zal worden om het deksel terug op de pot te zetten. Vandaar deze aanzet tot “waakzaamheid” over onze collectieve gezondheid, en om de parlementaire commissie zo concreet mogelijk, met naam en toenaam van de betrokkenen, aan te pakken. Daarnaast is het van belang om ook eisen te formuleren voor de schadevergoeding, en financiële en medische bescherming van de omwonenden van de vervuilde gebieden, en in een straal van minstens 15 km rond de site van 3M.

Vragen voor de parlementaire onderzoekscommissie

  • Waarom werden er saneringswerken aangevraagd zonder dat er een link werd gelegd met volksgezondheid?
  • Kan de Raad van Bestuur van Lantis bevestigen dat er werd overwogen om te procederen tegen 3M, zoals Hellemans beweerde? Is daar iets van terug te vinden in notulen van de vergaderingen? Kan ze bevestigen dat er “geen wettelijke basis” voor was? Op grond waarvan kan ze dat bevestigen?
  • Hoe komt het bedrag op de dading op 75.000 euro uit? Zijn daar juridische regels voor of heeft men zomaar een bedrag aanvaard als “zwijggeld”?
  • Waar haalt de CEO van Lantis dat het zonder de dading nog 100 miljoen meer had gekost? Hoe komt hij aan dat cijfer?
  • Waarom is het persbericht uit 2017 met informatie over de grondvervuiling nooit gepubliceerd? Wie hield dit tegen?
  • Op basis waarvan adviseert Jan Tytgat in 2017 een norm van 100 microgram per kilogram? De Europese normen zijn strenger 
  • Waarom hanteerde VITO in haar rapport over de toetsingswaarde voor PFOS in het grondwater van 2020 de (minder strenge) Amerikaanse gezondheidsnormen uit 2016? Waarom gingen ze uit van 20% inname via drinkwater in plaats van de gebruikelijke 10%?
  • Waarom is Karl Vrancken van VITO de verantwoordelijke van de onderzoekscommissie, hoewel hij zelf betrokken partij is?
  • Waarom is in 2017, het jaar dat de normen voor de graafwerken voor Oosterweel geschreven werden, een jurist van Lantis op het kabinet van Schauvliege gaan werken, om dan nadien terug naar Lantis te gaan werken?
  • Welke cijfers kan Indaver voorleggen over de verwerking en opslag van PFAS de laatste jaren? Heeft zij in 2019 wel of niet 150 kg PFAS-afval van Chemours Nederland verwerkt?
  • Wat is de houdbaarheid van PFOS? Hoe lang blijft het giftig?
  • Wat is de houdbaarheid van de folie in de berm waarmee 3M de PFOS zal inpakken?
  • Lantis-CEO Luc Hellemans beweert in juni 2021 dat de grondwerken van de Oosterweel stopzetten slechter voor de volksgezondheid zou zijn dan verder met de werken gaan? Op basis waarvan stelt hij dat? Kan dat wetenschappelijk gestaafd worden?
  • Is Lantis van plan om de niet-gecontroleerde giftige grond in de Kleiputten  van Boom te dumpen? Op welke manier hebben de inwoners van Boom en omgeving de garantie dat er geen met PFAS vervuilde grond over hun natuurgebied zal gegooid worden?
  • Waarom communiceerden Bourgeois, Schauvliege, … als bevoegde ministers in 2017 niet over de grondvervuiling? Wie besliste destijds om de Vlaamse burgers daarover niet te informeren?
  • Er zijn aanbevelingen gegeven voor de omwonenden die in een straal van X km wonen, mbt tot geen eieren van eigen kippen en groenten uit de moestuin. In Nederland zijn ook fabrieken die PFAS produceren/produceerden (bvb Chemours). Welke richtlijnen gaf men daar aan de bevolking?
  • Is 3M bereid om een klokkenluidersstatuut (onschendbaarheid) in te voeren voor hun werknemers om wanpraktijken aan de kaak te kunnen stellen zonder dat hun job daarvoor in het gedrang komt? Is de Vlaamse overheid bereid om 3M dit op te leggen als voorwaarde om verdere vergunningen te krijgen? Is Lantis, Vito en de Vlaamse overheid daarvoor bereid om een vergelijkbaar staat in te voeren voor hun ambtenaren?

Eisen/vragen voor de omwonenden en werknemers

  • Welke financiële steun krijgen huishoudens in straal van 15 km?
  • Omwonenden in een straal van 15 km moeten gratis kankerscreening kunnen krijgen
  • De werknemers van 3M moeten gratis gescreend worden op (mogelijke gevolgen van) giftige stoffen in hun lichaam.
  • De werken aan de Oosterweelverbinding moeten stopgezet worden totdat er zwart op wit bewezen wordt dat er geen gevaar meer is voor de volksgezondheid.
  • Statistieken over kanker en sterfte in regio Zwijndrecht moeten publiek gemaakt worden.