Deze zijn te vinden op Wikipedia:

De grafiek “bevestigde sterfgevallen per dag, vertoont een curve die begint te stijgen rond half maart, een piek vertoont rond half april met meer dan 300 doden per dag, dan daalt en gemiddeld blijft dalen. De afgelopen drie à vier weken, gemiddeld sinds half juni, zitten we bijna continu onder de 10 doden per dag, de eerste twee weken meestal 1,2 of 3 doden.

De curve lijkt een logische, natuurlijke vorm te hebben. Nog geen Gausscurve want je ziet dat ze sneller gestegen is dan dat ze daalde, maar er toch dicht tegen. Kijken we naar de curves van andere landen in Europa, zoals Spanje, Frankrijk, Italië, Nederland, … dan vertoont die curve van de sterfgevallen een heel vergelijkbaar verloop. Noot: om de andere landen en hun cijfers te raadplegen, moet je naar de Engelstalige Wikipedia gaan. Maar het beeld zal overal in Europa ongeveer hetzelfde zijn. Spanje bijvoorbeeld schommelt de laatste weken rond de 20 doden per dag, maar het heeft dan ook 4 maal zoveel inwoners als België. Op hun piek begin april (iets vroeger dan die in België) zaten ze rond de 900 doden per dag, bijna 3 maal zoveel als België.

Wat lijkt een aannemelijke conclusie? Het virus heeft overal lelijk huis gehouden, en een patroon gevolgd over de hele wereld, zoals van een orkaan: van december/januari tot ongeveer maart in Azië, van maart tot juni in Europa, terwijl het nu nog hevig woedt in de Amerika’s.

Maar voor wat Europa betreft lijkt de eerste golf in elk geval “over” te zijn, Ik spreek me uiteraard niet uit over wat er in het najaar of volgend seizoen zal gebeuren.

Is dit een eigenaardige of misschien zelfs gewaagde boodschap? Wie krantenberichten leest vandaag (woensdag 15 juli 2020), zou dat denken: –

“nieuwe versoepelingen komen in het gedrang”

“het gaat de verkeerde kant uit”

“bezorgdheid groeit, zeker nu de cijfers al stijgen nog voor vakantie goed op gang is getrokken”

…

Ook gelden er nog drastische regels wat betreft het dragen van mondmaskers, en bijeenkomsten van meer dan x personen zijn in veel gevallen nog niet “normaal” toegelaten zoals voordien. Een verwachte reactie zal zijn “Als de virologen achter deze maatregelen staan, waarom ga jij er dan als leek kanttekeningen bij maken? Als zij dat zo zeggen, dan zal dat toch wel goed zijn voor ons bestwil? Die zitten toch niet mee in een complot om ons expres rechten te ontnemen, de mond te snoeren?”

Om iedereen gerust te stellen: nee, ik denk niet dat die “mee in een complot” zitten. Maar er zijn wel enkele argumenten waarom de huidige polemiek, berichtgeving en beslissingen die genomen worden naar paniekvoetbal en overmatige dwang kunnen neigen.

• De statistieken waarrond de pers artikels ophangt, radio-uitzendingen doet, specialisten interviewt, enzovoort, zijn heel gefragmenteerd. “gemiddeld aantal besmettingen met 11% gestegen” (zoals hier https://www.focus-wtv.be/nieuws/gemiddeld-aantal-besmettingen-met-8-procent-gestegen?fbclid=IwAR1clsEkdLZJX1C0fo17lqOIvxPiLeWAOz-HqduOMo5LNMV4z7M2b1MRfGk) leert ons eigenlijk weinig of niets, want die in ogenschouw genomen periode (een week) is ten eerste redelijk kort, daar waar de algemene evolutie van het virus over verschillende maanden een traject maakt. Tweede is 11% meer of minder een getal dat vermoedelijk binnen zowel de natuurlijke schommelingen van het virus valt, als binnen de foutenmarge van de metingen. Geen enkele medische screening van gelijk welke aandoening heeft 100% betrouwbaarheid, er zal altijd een percentage verkeerde diagnoses gesteld worden. (specifiek over het testen naar Corona is ook al veel gezegd en geschreven, daar ga ik hier niet op in). Tenslotte spreekt men in de persberichten enkel over de vastgestelde besmettingen: wanneer de capaciteit om op te sporen en testen toeneemt, (wat we mogen verwachten na enkele maanden van uitzonderingsregime en van “alle hens – ook Niel – aan dek” om de pandemie te bestrijden), dan zullen er logischerwijze ook meer besmettingen geconstateerd worden. Dat wil niet automatisch zeggen dat die er ook effectief in meeraantal zijn. Geen enkele zichzelf respecterende statisticus zou op basis van zulke verzamelingen van materiaal en metingen uitspraken doen. Voor de journalistiek is dat blijkbaar geen probleem vandaag. In bovenstaand artikel van Focus-TV lezen we verderop “Het aantal overlijdens bedraagt gemiddeld 1,6 per dag, wat dan weer een daling met 59 procent is ten opzichte van een week eerder.” Eén van de basisprincipes van statistiek is echter om niet in termen van percentages te spreken wanneer de steekproefgrootte zelf kleiner is dan 100. Bij een absoluut cijfer van 1,6 een uitspraak doen die uitgedrukt is in procenten, is wetenschappelijk gezien van geen enkele waarde. Trouwens, de “gemiddeld 1,6 sterfgevallen per dag” (over een week genomen) zouden wel eens groter kunnen zijn dan de foutenmarge waarbinnen iemand vastgesteld aan COVID-19 is overleden. (Misschien zijn er helemaal geen Corona-overlijdens meer op dit moment)
• Wanneer een virus is “uitgewerkt”, dan is er vermoedelijk een minder sterke correlatie tussen besmettingen en de symptomen. Het vermindert aan kracht, besmet nog wel mensen maar is niet meer zo verwoestend
• Kort door de bocht: kranten en nieuwszenders moeten “verkopen”, een bepaalde logica volgen van sensationele nieuwswaarden, die lezers moeten lokken. (zeker met de toegenomen concurrentie van informatieverspreiding op sociale media). Journalisten hebben andere standaarden om uitspraken te doen of neer te pennen over bepaalde fenomen dan wetenschappers (trouwens wetenschappers staan in veel vakgebieden ook onder druk om sneller dingen te publiceren, iets soepeler om te springen met de “foutenmarges”)
• Het virus heeft een zodanig grote schok teweeg gebracht op alle domeinen van het sociaal leven, dat er nu overgereageerd worden. “Het was ongezien en we kunnen nu maar beter te veel dan te weinig voorzichtig zijn”, die redenering. Zeker ook de Belgische regering heeft (zoals de meeste andere) in het begin van het jaar het probleem vooral “onderschat”: dat de grote evenementen toch maar plaatsvinden, dat de vliegreizen naar China toch maar doorgaan. Daarom schieten ze nu in het andere uiterste.
• Maatregelen die de vrijheid beperken hebben mogelijk “positieve” neveneffecten om de macht te behouden. Zeker bij een weinig stabiele regering zoals de onze kan ook een reden zijn om niet zo snel de teugels te laten vieren. (Pieter de Crem geeft een blik van de sluier van de gradatie die dat bij politici kan aannemen)
• De wetenschappers die vaak in de media komen om commentaar te geven, waren tot voor kort niet gewend om op te treden als publieke figuren. Ze kenden de wetten van de media niet, hoe moeilijk het is om een genuanceerde mening te kunnen brengen. Bij sommigen zal de plotse bekendheid allicht ook naar het hoofd gestegen zijn, waarbij ze de gelegenheid om in een clickbait een of ander advies als een goede huisvader aan “de bevolking” te geven (“doe dit wel”, “dit zie ik liever niet”) niet zullen laten passeren. Anderen zullen ook trouw hun opdrachtgevers uit de politiek willen dienen. Of ervan uitgaan dat het best is om de bevolking zo streng mogelijk in het gareel te houden, en om later zelf niet aangesproken te zullen worden voor een te risicovol advies.

Dus nee ik denk niet dat dit allemaal deel uitmaakt van een (vooraf en achter de schermen uitgedokterd) “complot”, maar dat dit volgens de “logische” wetten van de hysterie ontwikkelt. Het resultaat is er echter niet minder problematisch voor. Het lijkt alsof er een orkaan gepasseerd is, en dat we na die doortocht allerlei voorzorgsmaatregelen nemen om de doortocht van de orkaan te vermijden. (om de vergelijking met de Verenigde te maken, op een plaats waar de orkaan we nog volop woedt, worden de teugels gevierd…)

Nu de belangrijkste vraag. Wat heeft dit nu allemaal met de zaak van Julian Assange te maken, en met het burgerinitiatief dat we voor hem in Leuven doen? Om hier cynisch op te antwoorden: indien de sociale omgang tussen mensen en het beleid van politici hierover niet meer gebaseerd is op wetenschappelijke gegevens die globaal, nuchter en democratisch worden bestudeerd, maar wel op sensatieberichten, paniekvoetbal en hysterie, dan is er eigenlijk geen organisatie als Wikileaks meer nodig.

Wikileaks gaat over de nood aan bescherming van klokkenluiders, die aan het licht kunnen brengen wat “de politiek” in de doofpot wil steken, wil bedisselen “achter de schermen”, buiten de democratische controle van pers en parlementen. Inderdaad om de “complotten” bloot te leggen.

Maar als zelfs ‘Wikipedia’ kennis straal genegeerd wordt als basis voor beleid van de sociale omgang, wat moeten we ons dan druk maken over ‘Wikileaks’? Waar kritisch denken over publiek toegankelijke informatie ontbreekt, moeten politici helemaal geen complotten “achter de schermen” meer bedisselen, of informatie achter houden. Ze kunnen gewoon hun bestuur op basis van paniekvoetbal en hysterie verder spelen. Met alle risico’s vandien voor ons als burgers.