Op 26 juni 2024 zette Julian Assange voet in zijn geboorteland Australië, als een vrij man. Een geweldige opluchting voor hem en zijn familie, en ook een overwinning voor al wie wereldwijd voor zijn vrijlating actie voerde. Ook de 1000 Leuvenaars die het burgerinitiatief ondersteunden om Assange een officiële erkenning te geven hebben daar – ondanks de weigering van het Leuvens stadsbestuur – toe bijgedragen.

Maar er zijn ook vragen te stellen bij de manier waarop hij vrijgekomen is: dit gebeurde na een ‘plea deal’ – pleitovereenkomst met de VS. Een redelijk absurde plea deal: vanuit de terreurgevangenis London Belmarsh werd hij overgevlogen naar Saipan op de Marianen, een ‘niet-onafhankelijk eilandgebied’ onder VS-controle. (een kolonie die zo niet mag genoemd worden). In die deal moest hij zich schuldig verklaren aan één van de 18 aanklachten die de VS onder de Espionage Act tegen hem hadden verzameld, namelijk het samenzweren om aan ‘classified information’ (geheime militaire informatie) te geraken. Die aanklacht verwijst uiteraard naar de beelden (en andere informatie van oorlogsmisdaden) die soldaat Chelsea Manning in 2006 aan Wikileaks doorspeelde, met de fameuze collateralmurder video als startstuk van de Wikileaks-campagne. Op die video is te zien en te horen hoe Amerikaanse militairen vanuit een helikopter in Bagdad burgers op straat doodschieten, en daar commentaar bij geven. Eén van de burgers is een Reuters-journalist die verslag gaf voor de oorlog in Irak. Assange heeft met andere woorden schuldig gepleit aan het feit dat de wereld die beelden heeft kunnen zien…

Op 9 en 10 juli waren er nieuwe zittingen gepland in de schakel van rechtszaken die over de uitlevering van Assange uit het VK naar de VS zouden beslissen. Op 20 mei 2024 garandeerden Britse rechters dat hij in beroep kon gaan tegen zijn uitleveringsbevel. In onze podcast gingen we hier verder op in. Uit de argumenten bleek dat er zo goed als geen juridische grond was om Assange uit te leveren. Het verbod om Assange uit te leveren was op 4 januari 2021 al uitgesproken door een Britse rechter, maar toen op heel nauwe gronden, namelijk de gezondheidstoestand van Assange, en het risico op zelfmoord in een Amerikaanse cel. Alle andere argumenten van de VS – ondermeer de beschuldiging dat Assange zich schuldig zou gemaakt hebben aan spionage en dat Wikileaks levens van informanten in gevaar zou gebracht hebben – werden toen wel weerhouden. Over de pleidooien van om en bij de 40 hoorzittingen (voor- en namiddag gespreid over in totaal 4 weken) die hierover in 2020 plaatsvonden hebben we hier uitvoerig verslag gebracht.

Al die tijd bracht Assange dus in gevangenis door, als een soort van ‘voorarrest’: van 2012 tot 2019 in de Ecuadoraanse ambassade in Londen, van 2019 tot 2024 in de high security ‘terreur’-gevangenis van London Belmarsh. Dat al die procedures zomaar van tafel geveegd kunnen worden met een laatste manoeuvre van de VS, is een blamage voor het Brits rechtssysteem. De deal die Assange op de Marianen moest tekenen, kwam er zelfs zonder een formele opschorting of stopzetting van zijn uitleveringsproces. (Het argument van het VK was trouwens altijd “we kunnen niks doen” – niet voor zijn vrijlating, niet voor een betere bescherming van zijn gezondheid als risicopatiënt tijdens de coronapandemie, waar andere Britse gevangenen een enkelband kregen om naar huis te gaan, etc. – want hij zit in een complexe juridische procedure voor zijn uitlevering.) maar nu is het blijkbaar geen probleem om alles opzij te zetten.

Wat zou de VS hebben aangezet om dit manoevre te doen? Hier is het gissen, maar er kunnen zowel juridische, maar vooral ook politieke motieven hebben meegespeeld. Op juridisch vlak: de mogelijkheid (of waarschijnlijkheid) dat Assange na de zitting op 9 en 10 juli gelijk zou krijgen van de rechter, wanneer die zou beslissen dat die niet zou mogen uitgeleverd worden. Hiermee zouden de VS na zoveel jaren een halszaak te maken van Assange’s vervolging, en met zoveel legale en extralegale middelen, een publieke nederlaag leiden. Op politiek vlak zou de uitlevering van Assange naar de VS vlak voor de verkiezingen een extra ballast zijn. Met de zaak-Assange opnieuw in de publieke belangstelling zou het electoraat van Biden verdeeld geraken, iets wat de Democraten kunnen missen. Maar belangrijk dan dat: een publiek proces over Assange zou de verdiensten van Wikileaks en de misdaden van het Amerikaans imperialisme opnieuw ter sprake brengen. Het is dat dat ze koste wat het kost willen vermijden. Niet alleen de oorlogsmisdaden uit het verleden, maar ook en vooral degene die op stapel staan met de escalatie van de VS tegen Rusland en China, en de oorlog in Gaza, moeten uit get gezichtsveld gehouden worden. Na de wereldwijde en vooral Amerikaanse protesten tegen de oorlog en genocide in Gaza, zou een zaak-Assange op Amerikaans grondgebied een nieuwe lont kunnen zijn in een kruitvat waarbij de Amerikaanse bevolking voor haar rechten (en tegen de afbraak van haar welvaart) opkomt, en waarbij het Amerikaans establishment met gigantische budgetten voor militaire uitgaven in de eerste plaats richting ‘oorlog’ wil verdere marcheren.