De tweede activiteit van het weekend was een uiteenzetting over het PFOS- schandaal, met de burgers die dit aan het licht gebracht hebben, Frank Vanhoutte van de Boomse actiegroep Red Onze Kleiputten, en Thomas Goorden.

Daags na onze prijsuitreiking van de “Julian Assange en Chelsea Manning Award” aan Goorden en Vanhoutte, interviewde De Morgen Goorden over de PFOS-kwestie.

hier is de neerslag van dat interview:

Toen de Antwerpse burgeractivist Thomas Goorden afgelopen lente de door 3M veroorzaakte PFOS-vervuiling in en rond de Oosterweelwerf onder de aandacht van media en beleid probeerde te brengen, botste hij vaak op scepsis. Kon één hobbynatuurkundige samen met collega-dossiervreter Frank Van Houtte echt zien wat een bataljon aan milieuverenigingen en nieuwsredacties zou zijn ontgaan?

Ondertussen klinken de vragen die Goorden stelde oorverdovend luid in de speciaal ingerichte parlementaire PFOS-commissie. Afgelopen weekend kregen Goorden en Van Houtte de Klokkenluidersprijs van het Assange Comité.

Voelt u genoegdoening?

(lacht) “Toch wel. Klokkenluiders krijgen zelden applaus, omdat we slecht nieuws brengen. En in dit dossier is het heel slecht nieuws, niet alleen voor 3M maar ook voor de milieu-inspectie, de afvalstoffenmaatschappij OVAM, het Havenbedrijf en de toenmalige milieuminister Joke Schauvliege (CD&V).

“Het is een heel vreemde positie die wij hebben. Milieudiensten bedanken ons niet, maar experts achter de schermen wel. Ze helpen ook. Onze backoffice bestaat nu uit zeker tien experts, onder wie ook mensen bij OVAM en de Vlaamse Milieumaatschappij. En ik schrik er zelf van hoe groot de frustratie bij sommigen is.

“De overheid heeft dan ook echt de rode loper uitgerold voor 3M en voor Lantis (aan de overheid verbonden bouwheer van de Oosterweelwerf, BDB). De Oosterweeltunnel moest en zou er komen en dus moest de PFOS-vervuiling verborgen blijven. Daarom is er een PFOS-waarde gefabriceerd op basis van wat praktisch is voor Lantis, niet op basis van gezondheidsrichtlijnen. Daarom is er een geheime dading tussen 3M en Lantis gesloten. Er is rond 3M een beschermlaag gelegd die de multinational en de overheid goed uitkwam.”

Was u ontzet door hoe 3M zich in de PFOS-commissie opstelt? De vertegenwoordigers antwoordden haast op geen enkele vraag en betwistten het verband tussen PFOS en gezondheidsschade.

“Nee, dat had ik verwacht. In hun vergunningen zie je die arrogantie zwart op wit. Er is geen milieu-effectenrapportage gebeurd, ze schrijven in feite hun vergunning zelf, en milieu- en gezondheidsdiensten laten alles passeren. 3M, dat zijn cynici. Dat onze overheden dat toelieten en het PFOS-probleem verdoezelden, daar schrik ik veel meer van.”

“Hoe evalueert u het werk van de PFOS-commissie tot nu?

“Wat daar gebeurt is heel interessant. In het begin van de zomer is nog aan damagecontrol gedaan. Het Federaal Agentschap voor de Voedselveiligheid kwam met de boodschap dat onze groenten en eieren veilig zijn, terwijl het een totaal achterhaalde actierichtlijn hanteert. En dan kwam de Commissie Grondverzet van Karl Vrancken met groen licht voor de Oosterweelwerf.

“Maar nu hebben juristen in de PFOS-commissie uitgelegd dat de werken laten doorgaan een strafrechtelijk feit is, omdat de te graven gronden eigenlijk toxisch afval zijn. Ook is gebleken dat 3M nog andere gevaarlijke stoffen loost, waar niemand iets over weet. En er zitten nog meer onthullingen aan te komen. De PFOS-commissie is een doos van Pandora die niemand meer dicht krijgt.

“De vragen zullen steeds pertinenter worden en er komt sowieso een eindspel. Wat ik me vooral afvraag, is wat er met de conclusies zal gebeuren. Hoe dan ook is nu al duidelijk dat er voor 3M en ook voor Lantis regels zijn omzeild. Wat ik vooral hoop is dat er na afloop grondige hervormingen komen, waardoor dit soort schandalen niet meer mogelijk is.”

Wat bedoelt u met hervormingen?

“Sinds de dioxinecrisis twintig jaar geleden zijn ons milieudiensten zwaar afgeslankt. Er zijn ruim achthonderd mensen ontslagen. Daardoor doen we het slechter dan voor de dioxinecrisis als het gaat om milieu-inspectie. Ik zou dus hopen dat er voortaan een robuust milieuapparaat is, dat dankzij voldoende mensen en middelen inmenging van de politiek afketst. Want we moeten beseffen dat we allemaal vergiftigd zijn.”

In welke zin?

“Waarschijnlijk heeft bijna niemand in Vlaanderen bloedwaarden voor PFAS die veilig zijn als je je baseert op de recentste Europese adviezen. Alle toxicologen bevestigen me dat achter de schermen. Je zou verwachten dat alle PFAS-activiteiten dan even stilgelegd worden. Maar dat gebeurt niet. De economische belangen zijn te groot. Dat is ook waarom het FAVV met de achterhaalde waarden werkt.”

De Commissie Grondverzet besloot dat de Oosterweelwerken kunnen doorgaan mits wat aanpassingen. Een ontgoocheling?

“Ik was daar niet goed van. Die commissie heeft haar werk niet gedaan. In hun conclusies staan passages die door de advocaten van Lantis zijn geschreven. Maar laat ze maar doen. Ik wacht eerder geamuseerd af.”

Hoezo?

“Hoe Lantis plant te werken met die enorme hoeveelheden zwaar vervuilde grond op de Oosterweelwerf is volgens juristen onwettig. De aanpassingen die Vrancken en co. voorstellen, veranderen daar niets aan. Het moment waarop Lantis het aandurft om toch te graven, kun je die aan de overheid gelieerde bouwheer betrappen met de hand in de koekjestrommel. Het benieuwt me zeer of ze echt zo dom zullen zijn.”