Geachte gemeenteraad,

Geacht stadsbestuur

Persvrijheid en informatievrijheid zijn essentiële ingrediënten voor elke democratie. Bij uitbreiding geldt dit ook voor elke instelling en elke organisatie die in belangrijke mate – rechtstreeks of onrechtstreeks – invloed uitoefent op maatschappij, politiek en economie. Zonder transparantie en openheid kan een vrije samenleving niet overleven.

De opsluiting, vervolging en mogelijke uitlevering van Julian Assange aan de VS vormen een precedent waar niemand om heen kan. Dit heeft niet enkel gevolgen voor de onderzoeksjournalistiek op het internationale politieke toneel, maar het raakt elke lokale gemeenschap. In tijden waarin de perceptie van het publiek op alle mogelijke manieren en door allerlei instanties strategisch bijgestuurd wordt, kan het belang van pers- en informatievrijheid onmogelijk overschat worden.

Universiteiten en hogescholen staan centraal in onze samenleving. Studenten krijgen er hun vorming en worden er voorbereid op hun professionele en persoonlijke toekomst. Niet enkel formeel onderwijs maar ook alle andere aspecten van het studentenleven vormen een essentieel onderdeel van die vorming. Er is in wezen geen verschil tussen het onthullen van oorlogsmisdaden en het berichten over de ware toedracht na het overlijden van een student ten gevolge van onaanvaardbare praktijken in studentenclubs. De samenleving heeft het recht om daarover ingelicht te worden. Onderwijsinstellingen hebben net zoals overheden de plicht om zich te verantwoorden voor hun beslissingen en hun beleid, maar ook voor hun standpunten met betrekking tot wat er in de marge van hun werkdomein afspeelt.

Informatievrijheid is niet enkel op zichzelf een onontbeerlijk onderdeel van elke democratische samenleving, maar het maakt deel uit van de middelen die we nodig hebben om alles wat fout gaat bespreekbaar te maken en naar oplossingen toe te werken.

Het opsluiten, het uitleveren en/of het juridisch veroordelen van een onderzoeksjournalist of een publicist heeft als precedent verstrekkende gevolgen voor elke geleding van onze maatschappij. Niet in het minst voor een onderwijs- en onderzoeksinstelling zoals een universiteit. Wanneer persvrijheid aan banden gelegd wordt, is intellectuele vrijheid de volgende target. Elke hogeschool, elke universiteit, elke onderzoeksinstelling is daardoor de facto belanghebbende partij, niet enkel voor zichzelf, maar ook als fundamenteel onderdeel van een gezonde, democratische samenleving.

Op 7 september jongstleden zijn in de “Old Baley” in Londen de hoorzittingen van start gegaan over de uitlevering van Julian Assange aan de Verenigde Staten. De VS-autoriteiten hebben 17 van de 18 aanklachten tegen Assange ondergebracht onder de “Espionage Act” van 1917. Hierdoor valt de verspreiding van de informatie door WikiLeaks niet onder de “First Amendment” dat de persvrijheid beschermt. Alles bij elkaar opgeteld riskeert Assange hiermee 175 jaar gevangenschap. Het hoeft geen betoog dat dit een precedent is dat de bescherming van journalistieke praktijken en de grondwettelijke bescherming van burgers op losse schroeven zet.

Enkele Leuvenaars hebben daarom het initiatief genomen om handtekeningen op te halen om het proces over Assanges uitlevering als agendapunt op de gemeenteraad te behandelen, en dit in het kader van de procedure “burgerinitiatief met spreekrecht op de gemeenteraad”. Zij vragen dat:

1. de stad Leuven alle Leuvenaars informeert over het proces in een officiële communicatie van de stad naar haar inwoners
2. de stad Leuven erkenning geeft aan Julian Assange en Chelsea Manning onder de vorm van een ereburgerschap (als belastingontduiker en een van de rijkste mensen ter wereld Carlos Brito in een vorige legislatuur ook als ereburger werd voorgesteld dan kunnen Assange en Manning daarvoor beter in aanmerking komen) en de vernoeming van een straatnaam naar klokkenluiders
3. de stad Leuven een klokkenluidersstatuut invoert op lokaal vlak voor al het personeel dat onder haar bevoegdheid valt.

Als wetenschappers en lesgevers steunen wij dit burgerinitiatief, en in de geest van Erasmus en de academische vrijheid vragen wij U om de voorstellen van de Leuvense burgers serieus te nemen als politiek statement voor democratie en grondrecht in deze tijd. Het stemmen van actualiteitsmoties, het verlenen van ereburgerschap en het geven van straatnamen zijn voor een lokaal bestuur belangrijke bevoegdheden met symbolische waarde voor het maatschappelijk debat en de betrokkenheid van burgers met de “gemene zaak”. Wij zullen van onze kant onze verantwoordelijkheid opnemen om de zaak Assange te behandelen in onze lessen en te bediscussiëren met al onze studenten. Voor studenten in de rechten, politieke wetenschappen, journalistiek, diplomatieke verhoudingen, sociale geografie en geschiedenis is het evident dat ze hiervan op de hoogte gesteld worden en een mening kunnen vormen. Maar het is voor alle studenten belangrijk om zich hiervoor te interesseren en om zich te engageren voor de vrijlating van Assange.

Getekend,

Lieven de Cauter, prof departement architectuur

Pieter Van den Broeck, prof departement architectuur

Ides Nicaise, hoogleraar pedagogie, HIVA

Brunilda Pali, Postdoctoraal onderzoeker, departement criminologie

Robert Speijer, prof paleontologie, departement Aard- en Milieuwetenschappen

Jan Servaes, dr communicatiewetenschappen

Karel Arnaut, Centrum Interculturalisme, Migratie en Minderheden